Miażdżyca jest przewlekłą chorobą tętnic, której istotą jest odkładanie się na ścianach naczyń tętniczych blaszki miażdżycowej, złogów składających się z utlenionych lipoprotein o małej gęstości (LDL), komórek piankowatych i pozakomórkowych skupisk cholesterolu.
Czym jest miażdżyca?
Miażdżyca gromadzi się między śródbłonkiem, a warstwą mięśniową naczyń. Jest wiele czynników przyczyniających się do powstawania procesu chorobowego m.in. mała aktywność fizyczna, otyłość, starszy wiek, palenie tytoniu, nieprawidłowa dieta, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, dyslipidemia. Choroba częściej ujawnia się u mężczyzn niż u kobiet, a czynnikiem obciążającym jest występowanie choroby u członków rodziny. W naczyniach pojawiają się zmiany polegające na zwężaniu światła tętnic, powodującego zahamowanie przepływu krwi. Złogi cholesterolu gromadzące się w tętnicach, tym samym aktywując krzepnięcie krwi, mogą prowadzić do tworzenia się przyściennych skrzepów, które uniemożliwiają przepływ krwi. Stres oksydacyjny i stan zapalny to dwa główne czynniki wpływające na rozwój miażdżycy, dlatego też w ostatnich latach coraz częściej obserwuje się duże zainteresowanie występowaniem antyoksydantów w wielu składnikach pokarmowych oraz ich roli fizjologicznej.
Flawonoidy – naturalne związki bioaktywne.
Zainteresowanie naturalnymi antyoksydantami stale rośnie, zidentyfikowano ich około 4000, lecz jest to tylko część z tych które występują w naturze. Flawonoidy są jednymi z nich, a ich naturalnym źródłem są owoce, warzywa oraz przyprawy. Charakteryzują się wieloma właściwościami do których należy działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwzakrzepowe, przeciwwirusowe i przeciwkancerogenne. Wpływają korzystnie na układ sercowo-naczyniowy poprzez hamowanie enzymatycznej i nieenzymatycznej peroksydacji lipidów, modyfikują aktywność wielu enzymów oraz działają ochronnie na witaminę C i E. Poprzez uszczelnianie śródbłonka naczyń tętniczych związki te hamują przechodzenie LDL do ścian naczyń, przez co wykazują zdolność do uszczelniania naczyń krwionośnych. Podobnie jak inne antyoksydanty flawonoidy wykazują zdolność do obniżania ciśnienia krwi. Wyizolowane z czerwonego wina związki flawonowe hamują proliferację lipidów, a te zawarte w warzywach obniżają wchłanianie zwrotne cholesterolu w przewodzie pokarmowym.
Znaczącym przeciwutleniaczem jest pycnogenol, który wykazuje silne właściwości zwalczające wolne rodniki, skutecznie uszczelnia naczynia krwionośne, zapobiega przewlekłym zapaleniom żył oraz powstawaniu obrzęków w przebiegu retinopatii cukrzycowej. Pycnogenol otrzymywany jest z kory francuskiej sosny śródziemnomorskiej i jest dużo skuteczniejszy niż witamina C i E, jest w stanie przewrócić działanie tym witaminom, nawet gdy zostały już utlenione. Zaletą pycnogenolu jest umiejętność zwiększania liczby enzymów przeciwutleniających w komórkach oraz rozluźnia naczynia krwionośne i normalizuje ciśnienie krwi, nawet przy długo trwającym stresie.
Flawonoidy zawarte w liściach miłorzębu japońskiego rozszerzają naczynia krwionośne, zapobiegają agregacji płytek krwi oraz chronią komórki i tkanki przed szkodliwym wpływem niedotlenienia. Wyciągi z tego surowca są dostępne i skuteczne w leczeniu zaburzeń krążenia mózgowego i obwodowego na tle miażdżycowym. Zaletą flawonoidów jest przeciwagregacyjne działanie i brak skutków ubocznych w porównaniu do popularnie przyjmowanych leków. Związki flawonoidowe obecnie uważane są za jedne z najważniejszych związków o działaniu biologicznie czynnym pochodzenia roślinnego. Korzystnie wpływają na profilaktykę i łagodzenie objawów chorób układu krążenia. Badania epidemiologiczne wskazują na ścisły związek między flawonoidami występującymi w żywności, a zmniejszeniem śmiertelności spowodowanej chorobami na tle miażdżycowym.
Jakie znaczenie mają karotenoidy dla naszego zdrowia?
Do silnych, naturalnych antyoksydantów należą karotenoidy. To bardzo liczna grupa związków mająca prozdrowotne znaczenie dla organizmu człowieka. Karotenoidy nadają roślinom i zwierzętom barwę od żółtej do czerwonej. Zidentyfikowano ich już ponad 700, z czego 60 występuję w powszechnej diecie. Karotenoidy są zdolne do wychwytywania tlenu oraz do chelatowania jonów biorących udział w tworzeniu się rodników, ich aktywność polega na przekazywaniu wodoru do fenoksyrodników, co przywraca im początkową aktywność przeciwutleniającą. Właściwości ochronne lipoprotein przed ich utlenianiem wykazuje wiele karotenoidów np. likopen, α-karoten, β-kryptoksantyna, luteina, zeaksantyna, jednak najefektywniejsze właściwości przeciwstawiające w stosunku do LDL wykazuje β-karoten. Karotenoidy wykazują właściwości ochronne w stosunku do DNA zawartego w limfocytach, wspierają naturalne systemy ochronne DNA przed destrukcyjnym procesem oksydacji. Choroba wieńcowa jest jedną z najczęstszych przyczyn śmierci w krajach wysokorozwiniętych, a podwyższony poziom LDL jest jedną z przyczyn jej powstawania. Występuje korzystny związek między ilością karotenoidów w surowicy krwi, a występowaniem choroby co zostało potwierdzone badaniami.
Wprowadzenie do codziennej diety m.in. marchwi, ziemniaków, papryki czerwonej, dyni, brzoskwiń, szpinaku oraz źródeł retinol m.in. jaj, masła, tuńczyka, podrobów a najlepiej wątroby, przyczyni się nie tylko do prewencji choroby miażdżycowej, ale również do ogólnej poprawy stanu zdrowia.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej zapraszamy do artykułu:
Bibliografia
- Wawrzyniak Agata, Krotki Monika, Stoparczyk Beata, Właściwości antyoksydacyjne owoców i warzyw, Medycyna Rodzinna 1/2011, s. 19-23
- Janda Katarzyna, Kasprzak Magdalena, Wolska Jolanta, Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pomeranin Journal of Life Sciences, 2015, 61, 4, 419–425
- Florkowska Katarzyna, Duchnik Wiktoria, Muzykiewicz Anna, Zielonka-Brzezicka Joanna, Klimowicz Adam, Flawonoidy w profilaktyce i leczeniu miażdżycy, Probl Hig Epidemiol 98(3), 2017, s. 217-223
- Gheribi Edyta, Znaczenie związków polifenolowych z owoców i warzyw w dietoterapii miażdżycy, Medycyna Rodzinna 4/2013, s. 149-152
- Kuźnicki Dariusz, Antyoksydanty i środki obniżające poziom cholesterolu zawarte w surowcach roślinnych wykazujące działanie przeciwmiażdżycowe, Borgis-Postępy Fitoterapii 4/2006
- Gryszczyńska Agnieszka, Gryszczyńska Bogna, Opala Bogna, Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, Borgis-Postępy Fitoterapii 2/2011, s. 127-143
- Maćkowiak Kalina, Torliński Lech, Współczesne poglądy na rolę witaminy C w fizjologii i patofizjologii człowieka, 2007, t. 76, nr 4, s. 349-356
- Igielska-Kalwat Joanna, Gościańska Joanna, Nowak Izabela, Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, Postepy Hig Med Dosw (online), 2015, nr 69, s. 418-428